Theo bác sĩ Nguyễn Lê Thanh Thư (Bộ môn – Khoa Nhi – Bệnh viện Quân y 103), trẻ bị tiêu chảy là tình trạng trẻ đi ngoài nhiều hơn 3 lần trong ngày và phân của trẻ có nhiều nước. Trẻ bị tiêu chảy có thể gây ra tình trạng mất nước ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng trong thời gian ngắn.
"Nguyên nhân trẻ bị tiêu chảy là do thức ăn không đảm bảo vệ sinh (do nguồn gốc, quá trình bảo quản, chế biến, do tay, chân người chăm sóc trẻ, tay chân trẻ chưa đảm bảo vệ sinh). Vì vậy, cha mẹ cần biết cách chăm sóc trẻ tiêu chảy đúng phương pháp để mang lại hiệu quả", bác sĩ Thư cho biết.
Theo bác sĩ Thư, trẻ bị tiêu chảy sẽ xuất hiện các biểu hiện như sau: chán ăn, buồn nôn, nôn sau khi ăn, đau bụng, quấy khóc, sau đó sẽ xuất hiện đi ngoài phân lỏng tăng dần về số lần và số lượng.
Phân của trẻ nhiều nước, mùi tanh, chua, thối khẳn có thể có nhầy hoặc máu. Trẻ bị tiêu chảy cấp do Rotavirus từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5, số lần đi ngoài có thể lên đến 10 – 20 lần/ngày gây mất nước trầm trọng.
Các triệu chứng thông thường khi trẻ bị tiêu chảy. Ảnh Med plus
Bụng trẻ có thể chướng; Trẻ có thể sốt cao, co giật.
"Triệu chứng nguy hiểm nhất giai đoạn này là dấu hiệu mất nước của trẻ do trẻ nôn và đi ngoài nhiều lần. Các biểu hiện khi thấy trẻ thiếu nước mà bố mẹ cần biết là: trẻ quấy hơn, đòi uống nước (trẻ nhỏ cho uống nước thấy trẻ đỡ quấy), đi tiểu ít, nước tiểu vàng đậm.
Khi thấy mắt trẻ trũng, môi khô, khóc không có nước mắt là trẻ đã mất nước nhiều phải đưa đến trung tâm y tế khám ngay.
Đối với những trẻ chưa có dấu hiệu mất nước, ăn được, uống được sẽ được nhân viên y tế hướng dẫn đơn về nhà điều trị. Cha mẹ cần biết cách chăm sóc trẻ tiêu chảy đúng phương pháp ngay từ sớm để mang lại hiệu quả điều trị tốt tránh biến chứng nặng cho trẻ", bác sĩ Thư khuyến cáo.
Những nguyên tắc cơ bản trong chăm sóc trẻ bị tiêu chảy tại nhà
Còn theo TS Lê Thị Thúy Hằng (Bộ môn – Khoa Nhi – Bệnh viện Quân y 103), những trẻ được kê đơn về nhà điều trị phải tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, chú ý các nguyên tắc sau:
Cha mẹ phải biết cách chăm sóc và theo dõi trẻ bị tiêu chảy tại nhà để giúp trẻ nhanh khỏi bệnh. Ảnh minh họa Istockphoto
Bù nước và điện giải sớm và đủ cho trẻ:
Đây là nguyên tắc quan trọng nhất đối với một trẻ bị tiêu chảy. Nếu không tuân thủ nguyên tắc này trẻ dễ bị mất nước và gặp các biến chứng nghiêm trọng hơn.
Cha mẹ cần cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, nếu trẻ còn đang bú mẹ thì mẹ sẽ cho trẻ bú nhiều hơn, bú bất kể khi nào trẻ có nhu cầu (vì sữa mẹ cũng giúp cung cấp hàm lượng nước và điện giải đáng kể).
Trẻ lớn hơn (trên 6 tháng đến 5 tuổi) có thể được bù nước bằng đường uống với bất kỳ loại nước uống nào nếu trẻ thích, chẳng hạn như nước súp, nước cháo muối, nước gạo rang, nước dừa…hoặc dung dịch Oresol.
Tốt nhất là sử dụng dung dịch Oresol áp lực thẩm thấu thấp (dễ mua và dễ sử dụng, đảm bảo đủ nước, năng lượng và điện giải cần thiết).
Trẻ bị tiêu chảy bù nước điện giải là yếu tố quan trọng nhất. Ảnh BSCC
Lưu ý cách sử dụng Oresol đúng cách:
Pha Oresol phải pha cả gói 1 lần với lượng nước sôi nguội theo quy định cho mỗi gói được đong chính xác (không được chia nhỏ gói để pha nhiều lần). Dung dịch Oresol đã pha được sử dụng để uống không được để quá 24 giờ; dịch Osesol đã pha mà sau 24 giờ không uống hết thì nên bỏ đi và pha gói mới.
Tuyệt đối không bảo quản Oresol trong tủ lạnh cho trẻ uống dần, không đun sôi dung dịch đã pha.
Đối với trẻ < 24 tháng: cho trẻ uống 50 – 100ml Oresol sau mỗi lần trẻ nôn hay đi ngoài, cho uống từng thìa nhỏ liên tục, nếu trẻ nôn thì nghỉ 1 – 2 phút rồi lại cho uống tiếp; khi uống, lưu ý cho trẻ nghiêng đầu tránh sặc.
Trẻ > 24 tháng: uống 100 – 200ml sau mỗi lần nôn hay đi ngoài, uống từng ngụm nhỏ. Trẻ lớn uống từng ngụm nhỏ, uống theo nhu cầu.
Không dùng thuốc chống nôn và không dùng kháng sinh khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ.
Đề phòng trẻ bị tiêu chảy cần cho trẻ ăn chín, uống sôi. Ảnh minh họa Istocphoto
Chế độ ăn:
Việc chăm sóc trẻ tiêu chảy cấp hay mạn tính cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nếu trẻ đang bú mẹ thì mẹ vẫn tiếp tục cho trẻ bú thường xuyên hơn. Mẹ nên bổ sung chất dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày giúp sữa có giá trị dinh dưỡng tốt nhất.
Còn với trẻ ăn dặm thì cha mẹ có thể cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, lỏng, giàu dinh dưỡng dễ hấp thu giúp trẻ tiêu hoá dễ dàng.
Cha mẹ có thể bổ sung kẽm cho trẻ với liều lượng từ 10 đến 20mg mỗi ngày hoặc có thể lựa chọn thêm một số thực phẩm giàu kẽm để bổ sung vào chế độ ăn của trẻ.
Giữ vệ sinh cho trẻ:
Đây là nguyên tắc quan trọng. Người chăm sóc trẻ phải vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt sau khi tiếp xúc với chất thải của trẻ (chất nôn, phân) bằng cách thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, nước sát khuẩn tay nhanh. Dụng cụ, đồ dùng của trẻ được rửa sạch sẽ. Bỉm và chất nôn phải được xử lý hợp vệ sinh, tránh gây tái nhiễm hay lây lan mầm bệnh cho người chăm sóc.
Theo dõi sức khỏe của trẻ chặt chẽ
Cha mẹ cần theo dõi diễn biến bệnh của trẻ để có phương án xử lý kịp thời. Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau đây phải đưa đến cơ sở y tế khám ngay:
– Trẻ nhỏ dưới 3 tháng tuổi
– Trẻ sinh non, trẻ có bệnh mạn tính hoặc đang bị mắc nhiều bệnh cùng lúc như viêm phổi, viêm tai giữa cấp…
– Trẻ > 3 tháng có sốt > 39oC
– Trẻ không ăn uống được gì
– Nôn nhiều (nôn hơn 4 lần/1 giờ, nôn hơn 6 lần/4 giờ)
– Trẻ tiêu chảy nhiều hơn, quấy hoặc mệt lừ đừ, li bì.
– Trẻ mất nước nhiều hơn: quấy hơn, khát hơn, uống háo hức, mắt trũng, khóc không có nước mắt, đi tiểu rất ít, nước tiểu vàng đậm.
– Trẻ đi ngoài phân có máu
– Bụng chướng hoặc co giật
– Nhà xa cơ sở y tế, cha mẹ chăm sóc kém
Cách phòng ngừa trẻ bị tiêu chảy
Cho trẻ và người chăm sóc trẻ rửa tay thường xuyên là cách phòng ngừa trẻ bị tiêu chảy. Ảnh minh họa Pixabay
Theo TS Thúy Hằng, để phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ, cha mẹ cần lưu ý 1 số vấn đề dưới đây:
– Nuôi con bằng sữa mẹ: Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, không cho ăn dặm quá sớm.
– Cải thiện tập quán cho trẻ ăn dặm. Cho trẻ ăm dặm khi trẻ 6 tháng, ăn đủ chất, đủ lượng. Chế biến bảo quản thức ăn hợp vệ sinh, an toàn thực phẩm.
– Đảm bảo sử dụng nguồn nước sạch. Rửa tay bằng xà phòng hoặc nước sát khuẩn tay nhanh trước khi làm thức ăn, trước và sau khi chăm sóc trẻ. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh, xử lý an toàn phân trẻ bị tiêu chảy.
– Tiêm phòng vaccin đầy đủ cho trẻ đặc biệt vaccine sởi, vaccine Rota, thương hàn, tả.
"Tiêu chảy cấp là bệnh rất hay gặp ở trẻ em, nếu được phát hiện, theo dõi, chăm sóc, điều trị, phòng bệnh tốt bệnh sẽ hồi phục hoàn toàn, nếu không trẻ có thể có nhiều biến chứng nguy hiểm và có thể tử vong do đó các bậc cha mẹ cần đặc biệt chú ý và đưa trẻ đi khám kịp thời", TS Thúy Hằng nhấn mạnh.
Trong khoảng thời gian tháng 5, tháng 6, nhiều trẻ mắc tiêu chảy với các triệu chứng nôn, tiêu chảy, nhiều trẻ sốt, đau bụng đã đến khám và điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
Các bác sĩ cho biết, Việt Nam đang lưu hành 4 loại virus gây nôn, tiêu chảy phổ biến ở trẻ em là: Norovurus, Rotavirus, Adenovirus, Astrovirus. Tất cả các virus này đều đã có phác đồ điều trị.